به گزارش نمایندگان، مرضیه حدادی دکترای هوش مصنوعی و مدرس دانشگاه در یادداشتی نوشت: در سال‌های اخیر، فیلترینگ در فضای مجازی ایران باعث افزایش قابل توجه استفاده از ابزارهای دور زدن محدودیت شده است؛ به‌ویژه فیلترشکن‌ها و شبکه‌های خصوصی مجازی (VPN). آنچه اغلب از منظر کاربران یک «حق ارتباط» تلقی می‌شود، از منظر امنیت ملی، یک دالان نفوذ بالقوه به ساختارهای داده‌ای کشور است. این مسئله، زمانی نگران‌کننده‌تر می‌شود که بسیاری از این ابزارها توسط نهادهای ناشناخته یا مشکوک توسعه یافته‌اند و هیچ‌گونه نظارت یا شفافیتی بر نحوه عملکرد فنی آن‌ها وجود ندارد.
مطالعات بین‌المللی نشان داده‌اند که بیش از ۷۰ درصد اپلیکیشن‌های VPN در مارکت‌های جهانی فاقد منشأ شفاف، دارای دسترسی‌های خطرناک (از جمله موقعیت مکانی، حافظه، تماس‌ها و دوربین) و قابل ردیابی به شرکت‌های وابسته به مراکز اطلاعاتی خارجی‌اند. همچنین بررسی‌های فنی ثابت کرده‌اند که ترافیک داده از طریق این VPNها می‌تواند ثبت، تغییر مسیر، تحلیل، و حتی بازنویسی شود.
از منظر امنیت سایبری، این ابزارها حکم پل‌های معکوس حمله را دارند: کاربر تصور می‌کند از یک تونل امن عبور می‌کند، اما در واقع، تونلی که در هر لحظه می‌تواند به کانال تزریق بدافزار، استخراج اطلاعات شخصی، تحلیل رفتار دیجیتال یا کنترل رسانه‌ای تبدیل شود.
اما راه مقابله با این تهدید چیست؟ آیا صرفاً با فیلتر کردن گسترده یا هشدارهای کلی می‌توان از این چالش عبور کرد؟ پاسخ، منفی است. این تهدید یک مسئله ترکیبی است که نیاز به مواجهه‌ای چندبعدی دارد:
راهکارهای پیشنهادی برای مدیریت هوشمند تهدیدات ناشی از VPNها
توسعه پلتفرم‌های داخلی رمزنگاری‌شده و امن
ایجاد شبکه‌های بومی‌سازی‌شده با استانداردهای امنیتی جهانی که بتوانند نیاز کاربران به اتصال امن، آزاد و قابل اعتماد را پاسخ دهند. این پلتفرم‌ها باید با معماری متن‌باز و حسابرسی‌پذیر طراحی شوند.
پایش و دسته‌بندی فنی VPNهای رایج در ایران
تشکیل تیم‌های تخصصی در مراکز پژوهشی و دانشگاهی برای بررسی کدها، رفتار ترافیکی و سطح تهدیدات فیلترشکن‌های پراستفاده در کشور و انتشار گزارش‌های شفاف برای جامعه علمی و نخبگانی.
ایجاد «نقشه ریسک سایبری» از کاربران ایرانی
طراحی سامانه‌ای ملی برای شناسایی رفتارهای پرخطر دیجیتال، نقاط نفوذ شایع، و ارائه هشدارهای هوشمند شخصی‌سازی‌شده (مشابه سامانه‌های ضد فیشینگ بانکی) در سطح کاربران عمومی و سازمانی.
آموزش مهارت‌های سواد سایبری و شناختی
گنجاندن محتوای امنیت سایبری و تفکر انتقادی دیجیتال در برنامه‌های درسی دانشگاه‌ها، مدارس، و حتی دوره‌های ضمن خدمت کارکنان نهادهای حساس.
افزایش آگاهی عمومی درباره خطرات فیلترشکن‌های ناشناس
تولید محتوای رسانه‌ای با زبان ساده، قابل فهم و به‌دور از شعار، برای نشان دادن واقعیات پشت VPNهای به‌ظاهر «رایگان» اما پرهزینه از نظر امنیت ملی و فردی.
حمایت حقوقی و اقتصادی از توسعه‌دهندگان پلتفرم‌های ارتباطی داخلی
از شرکت‌های دانش‌بنیان و مراکز فناوری باید حمایت مالی و قانونی صورت گیرد تا جایگزین‌هایی امن، قابل اعتماد و رقابتی با نمونه‌های خارجی طراحی کنند.
در عصر جنگ شناختی و سایبری، هر ابزار فناورانه می‌تواند هم‌زمان یک سلاح و یک سپر باشد. مسئله فیلترشکن‌ها، نه صرفاً یک انتخاب شخصی بلکه یک موضوع حکمرانی دیجیتال است.
جامعه نخبگانی کشور باید با درک پیچیدگی‌های فنی، روان‌شناختی و امنیتی این ابزارها، به‌جای انفعال یا تقابل، برای تولید راه‌حل‌های ترکیبی، پایدار و بومی دست به کار شود
انتهای پیام
نظر شما