گروه اجتماعی نمایندگان: در روزهای اخیر، عبارت «زن؛ جریان زندگی» تبدیل به یکی از بحثبرانگیزترین مفاهیم فرهنگی و اجتماعی شده است. این عبارت نهتنها در حوزه رسانه، بلکه در میان پژوهشگران، نخبگان و فعالان سیاستگذاری نیز بازتاب وسیعی یافته و بسیاری آن را آغاز یک چرخش مفهومی در فهم نقش زن ایرانی در جامعه میدانند.
با توجه به اهمیت این نگاه و پیامدهای احتمالی آن برای حکمرانی اجتماعی، گفتوگویی انجام دادیم با دکتر حسنعلی اخلاقی امیری عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی تا ابعاد نظری و سیاستی این گفتمان را بررسی کنیم.
پرسش:
آقای دکتر، مدتی است عبارت «زن؛ جریان زندگی» در محافل فکری و اجتماعی مورد توجه قرار گرفته و در فضای رسانهای نیز بازتاب داشته است. برداشت شما از این مفهوم چیست؟
اخلاقی امیری:
به نظر من «زن؛ جریان زندگی» صرفاً یک شعار یا ترکیب شاعرانه نیست؛ بلکه یک صورتبندی جدید از جایگاه زن در جامعه ایرانی اسلامی است.وقتی رهبر معظم انقلاب، زن را به «هوا» تشبیه میکنند که بدون آن حیات ممکن نیست، این تشبیه، بیانگر نگاه ساختاری به حضور زن در چرخه فرهنگ، خانواده و حیات اجتماعی است. این مفهوم، زن را در متن تمدنسازی قرار میدهد، نه در حاشیه آن.
پرسش:
به نظر شما این نگاه چه تغییری در حوزه سیاستگذاری ایجاد میکند؟
اخلاقی امیری:
در سالهای گذشته، نقش زن در سیاستگذاری گاهی به دو قطب غلط تقلیل پیدا کرده بود:
یا زن را فقط به عنوان نیروی اقتصادی و کارکردگرا میدیدند،
یا او را صرفاً در یک نقش خانگی محض تعریف میکردند.
اما مفهوم «زن؛ جریان زندگی» بر یک حقیقت تأکید میکند:
زن نه یک نقش، بلکه منشأ شکلگیری زندگی خانوادگی، پیوند اجتماعی، هویت فرهنگی و استمرار نسلی است.
او فقط دریافتکننده خدمات نیست؛ خالق محیط، معنا و پیوست اجتماعی به خانواده و جامعه است.
این نگاه، زن را از سطح «حضور تزئینی در تصمیمسازیها» به سطح کنشگر اصلی حکمرانی اجتماعی ارتقا میدهد.
پرسش:
آیا این مفهوم قابلیت تبدیل شدن به سیاست عمومی را دارد؟
اخلاقی امیری:
قطعاً. وقتی جامعه به این درک میرسد که زن «جریان» است، نه «تابع جریان»، آنوقت سه حوزه باید تغییر کند:
۱. قانونگذاری و حمایت از نقش زن به عنوان محور پیوست اجتماعی خانواده
نه فقط از زاویه حمایت، بلکه از زاویه تقویت نقش زیربنایی او در حیات اجتماعی.
۲. حکمرانی محلهمحور و مشارکت زنان در تولید سرمایه اجتماعی
هیچ جامعهای بدون زن نقشآفرین نمیتواند انسجام، امنیت روانی و رشد جمعی تولید کند.
۳. اصلاح تصویر زن در گفتمان فرهنگی و رسانهای کشور
تصاویر کلیشهای—چه زن منفعل، چه زن تقلیدی و غربزده—با هویت زن ایرانی فاصله دارند.
باید زن متوازن، هویتدار، کنشگر و تمدنساز روایت شود.
پرسش:
اگر بخواهید جمعبندی کنید، پیام اصلی این رویکرد چیست؟
اخلاقی امیری:
جمعبندی این است که «زن؛ جریان زندگی» یک دعوت به بازشناسی زن در نسبت با تمدن نوین اسلامی است.
این مفهوم میگوید زن ایرانی نباید در نقشهای تثبیتشده و محدود قرار بگیرد؛ بلکه باید به رسمیت شناخته شود به عنوان محور پیوند نسلها، تولید معنا، شکلدهی فرهنگ و ساخت زندگی اجتماعی.
اگر این نگاه وارد عرصه برنامهریزی فرهنگی، آموزشی، قانونی و شهری شود، میتوانیم الگویی نوین از زن ایرانی ارائه کنیم:
زنی که نه مجبور به انتخاب بین خانواده و جامعه است،
نه تحت فشار الگوهای وارداتی قرار میگیرد؛
بلکه با هویت ریشهدار و قدرت درونی خود، نقشآفرین توسعه و آیندهسازی کشور است.
پرسش:
آیا این رویکرد میتواند بر آینده نسل جدید دختران تأثیر بگذارد؟
اخلاقی امیری:
بله، و اتفاقاً یکی از مهمترین ابعاد این مفهوم همین است.
دختران امروز بین دو تصویر متضاد سرگرداناند:
تصویری که زن را صرفاً مصرفکننده جذابیتهای رسانهای میبیند،
و تصویری که نقش زن را محدود، تکبعدی و غیراثرگذار معرفی میکند.
«زن؛ جریان زندگی» تصویری سوم ارائه میکند—زنِ مؤثر، با شعور تمدنی، فعال در جامعه و در عین حال ریشهدار در هویت انسانی و خانوادگی خود.
این تصویر میتواند برای نسل آینده تبدیل به الگو، امید و جهت حرکت شود.
پرسش:
به نظر شما تحقق این نگاه چه پیشنیاز فرهنگی دارد؟
اخلاقی امیری:
تغییر نگاه به زن صرفاً با شعار یا حتی قانون اتفاق نمیافتد؛ بلکه نیازمند تحول فرهنگی و گفتمانی است.
انتهای پیام
نظر شما